Batum’u nasıl gezersiniz? 24 saat boyunca Batum gezisi

Batum, Gürcistan Devleti’nin 3 federal bölgesinden birisi Acara Özerk Cumhuriyeti’nin başkenti, Tiflis’ten sonra Gürcistan’ın en kalabalık ikinci kentidir. MÖ 1200’lerden bugüne gelen Gürcü kültürü, Orta Asya ile Anadolu arasındaki geçit, mitolojik Kafkas Dağları – Kaf Dağı, mitolojide tanrıların dağı Olympos’taki ateşi insanlara getiren Syssiyphos’un zincirlendiği ve mitolojide Herkül’ün “Altın Post” için geldiği topraklar.

Çoruh Nehri taşıdığı alüvyon toprak Sarp ile Batum arasındaki bölgeyi binlerce yılda verimli bir ova haline getirmiş. 1921’de Kars – Gümrü Antlaşmaları ile Batum kenti sınırlarımızın dışında kalan parçamız. Günaydın Gezginler olarak bu yazıyı 4 Mayıs 2015 tarihinde güncelledik.

Batum ve çevresinde iklim ve hava şartları
Batum çevresinde Sub-Tropikal iklim yaşanır. Yani, Rize’den daha nemli ama bulut yok ve Ankara’dan daha sıcak ama çok da güneş yok. Buharda yaşamak gibi bir şey oluyor, oturduğunuz yerde nem topluyorsunuz.
Türkiye’nin Artvin ili Sarp ilçesi ile Gürcistan’ın Batum ili Sarpi kasabası Karadeniz kıyısındaki sınırımızdır. İsimler birbirine yakın; kültürel özellikler, insan yüzleri, tarihi izler Gürcistan’ın bizler için aslında çok da yabancı bir yer olmadığını hissettiriyor. Sarp – Sarpi, Batum – Batumi, Çoruh – Chorukhi, Acara – Adjara gibi bazı özel isimler oldukça yakın. Farklılıklar da var tabi ki, Batum tam anlamıyla tezatlar ülkesi, nasıl gezdiğimizi ve ufak tüyoları anlatalım, sonuçta pasaportla geçiş yapılan 2010 yılından beri Batum’a gidiyoruz.

Kimlik, sınır geçişi… Sarp’tan Sarpi’ye 5 dakika
2012 yılından beri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları kimlikleriyle Gürcistan’a geçiş yapabiliyor. Pasaportunuz olmadan Türkiye’den çıkış yapabildiğimiz 2 ülkeden biri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) diğeri Gürcistan. İster pasaport ister kimlikle çıkın, çıkışta 15 TL yurtdışı çıkış harcı ödemeniz gerekiyor ve Gürcistan’da kalma süreniz 90 günü aşamıyor.
Türkiye Cumhuriyeti nüfus cüzdanı ile Gürcistan’a gidecek olan kişilerin kimliğinde fotoğraf olması zorunludur. Çocukların kimliğinde 15 yaşına kadar fotoğraf zorunlu değildir, kimlikte fotoğraf yoksa Batum’a geçmesi mümkün değil.

Batum’a havayolu ve karayolu ile gidebilirsiniz. İstanbul’dan direk uçuşlar var. Trabzon ve Rize’den neredeyse saat başı kalkan otobüsler de var. Kendi aracınızla da gidebilirsiniz. Türk ve Gürcü kapılarının mesafesi aslında 5 dakika ama yolcu ve araçların sınır geçiş işlemleri 1 saat sürüyor. Sürücü hariç herkes arabadan iner ve yaya olarak her iki ülkenin pasaport kontrollerinden geçer. Bayram, önemli günler, sabah ve akşam saatlerinde kapılar daha kalabalık oluyor ve geçiş süresi uzuyor.

Karayoluyla Batum’a giderken, Sarp’tan çıktık, Sarpi sınır kapısından girdik, Batum’a doğru gidiyoruz. Sarpi kasabasının hemen çıkışında yolun sağındaki anıtı fotoğraflayın, Gürcistan’ın mitoloji ve Hıristiyanlık karışımı kültürü size merhaba diyor.

Gürcistan’da Para bozdurma
Sarpi ile Batum arasındaki bölge, Acara Türklerinin çoğunluğu bu bölgede yaşar. Sarpi’den 10 dakika sonra Sokor kasabasına geliyorsunuz. Yolun solunda büyük bir benzin istasyonu var. Burada mola verin; Türk paranızı Gürcü parasına çevirebilir, tuvalet molası verebilir, markette alışveriş yapabilirsiniz. Gürcistan’da para bozdurabileceğiniz yerler genelde telefon kartı veya sigara bayisi olan dükkanlardır. Gürcü parasına Lari denir. Lari kuru Türkiye’deki gibi Euro, Dolar ve Ruble’ye bağlı olarak değer kazanır veya kaybeder. Sokor’da veya şehir merkezindeki değiştirme yerleri arasında kur farkı çok yok. 2014 yılındaki para bozdurmalarımızın değerleri 100 Lira = 78-82 Lari arasında değişti.

Corukhi ve Gonio
Sokor kasabasından Batum’a giderken sağda kilometrelerce içeride yüksek Kafkas Dağları’nı göreceksiniz. Corukhi Köprüsü yani Çoruh Nehri’nin üzerinden geçeceksiniz. Sivas’tan doğup Artvin’den sınırı terk eden ve Batum’da Karadeniz’e kavuşan Çoruh Nehri…
Köprüden 500 metre sonra sağda Gonio-Apsaros kalesi – müzesine gidiyoruz. Havari Mathias’ın mezarının Gonio surlarının içerisinde olduğu biliniyordu ama yeri bulunamamıştı, 2011 yılında havarinin mezarı bulundu. Roma döneminde surlarla çevrelenmiş, ortaçağ döneminde kale olarak kullanılmış, Timur yıkmış, Osmanlı onarmış 1876’dan sonra Ruslar gelince terk edilmiş. Gonio Kalesi’nin giriş ücreti 6 yaşından büyük herkes için 3 Lari. Ücreti toplayan 55-60 yaşlarındaki görevli bayanın kafasını karıştırmayın yoksa paranızın üstünü alamazsınız. Hızlı düşünemiyor, girenlerin yarısına yanlış para üstü veriyor, kimine fazla kimine eksik. Surların içinde Gürcü, Rus ve Avrupalı arkeologlar tarafından 3 yıldır kazı çalışmaları devam ediyor, bu hızla (!) kazarlarsa ufacık yeri temizlemeleri 50 yıl daha sürer. Tamam, arkeoloji kazısı yavaştır, dikkatli olmak gerek ama buradaki yavaşlık Gürcülerin ağırkanlı ve rahat olmasından kaynaklanıyor; yani günlük hayatta Kafkas oyunlarındaki kadar hızlı değiller. Gonio – Apsaros içerisinde arkeoloji müzesi, Roma döneminden kalan yağmur suyu toplama hattı, su sarnıcı ve su dağıtım ağı, hamam; Havari Mathias’ın mezarı, 1. ve 3. yüzyılda yapıldığı düşünülen 2 adet yıkık kilise, yıkık durumda din okulu binaları ve sağlam durumda su kuyusu bulunmakta. Gonio’dan ayrılıyor, Batum’a devam ediyoruz.

Batum Havalimanı ve sahil yolu
Batum’a yaklaşırken yolun solunda, deniz kenarında havalimanı sağında tır kontrol alanı göreceksiniz. Batum Havalimanı uluslararası uçuşlara açık, fazla yoğun değil. Türkiye’den yapılan uçuşlarda Batum Havalimanı hem yurtiçi hem yurtdışı olarak çalışıyor. Yurtiçi bilet alıp uçarsanız, havalimanının yan kapısından sizi çıkarıyor, Havaş otobüsüne bindiriyor ve Sarp sınırına gönderiyorlar.

Havalimanını geçtikten sonra merkeze doğru giderken deniz kenarına geliyorsunuz. Buradan itibaren sahil yolu başlıyor ve zıtlıklar karşınıza çıkıyor. Deniz manzaralı yüksek katlı lüks apartmanların 500 bin Lari’den başlayan 3+1 dairelerinin hemen yanında Sovyetler Birliği döneminde yapılmış Gürcü toplu konutlarının boyasız dış cepheleri ve çamaşır kurutulan balkonları karşı karşıya. Bu manzara anlatılmaz, görmeniz gerek… Batum sahil yolu kıvrıla kıvrıla yaklaşık 4 km boyunca deniz kenarında parklar, havuzlar, yürüyüş ve bisiklet yolları, bahçeler ve lüks restoranlarla devam ediyor.

Asya Parkı, restoranlar ve ışık – müzik – su gösterisi yapılan havuz bölgesi (Bağımsızlık Meydanı)
Sahil yolunda deniz tarafında restoranları görmeye başladığınız yer Asya Park temasıyla yapılmış olan park. Uzakdoğu, Çin, Japonya mimarisinden örnekler olan köprüler, çardaklı masalar ve büyük bir gölet – havuz bulunmakta. Bu park boyunca sıralanan restoranlar Batum’un en gözde, şık ve lüks restoranlarıdır. Ters restoran (White House Restaurant), Ukranichka (eski adıyla President), Venezia Tower, Wind Mill gibi restoranlar burada bulunmakta. Restoranların hemen sonunda yaklaşık 300 odalı otel yapılmakta, her halde 2015’te bitmiş olur.
Otelden sonra karşınıza yeni bir havuz ve meydan geliyor. Burası “Bağımsızlık Meydanı”, 1991’de SSCB’den ayrılmalarının anısına yapılmış bir anıt var. Meydandan limana giden yol 2013’te açıldı ve şu an Batum’daki en geniş yol.

Meydanın ilginç özelliği ise havuzun karşısındaki tek katlı geniş binanın ters şişe biçimli yaklaşık 16 katlı bölümüdür. 2011’de Adliye Binası olarak yapıldı. Her ne kadar şişeye benzese de, kalem ve kağıt  Bu binanın tüm pencerelerinin önü renkli florasanlarla kaplıydı ve gece olunca tam anlamıyla ışık şöleni yapılıyordu. 2013’ten beri ışıklandırma yapmıyorlar çünkü binanın karşısındaki havuzu ışık-su-müzik gösterisi için düzenlediler.
Akşam Batum’da kaldığımızda fırsatımız olursa uğradığımız bu havuzda müzik ve ışık eşliğinde yapılan gösteri yaklaşık 2 saat sürüyor. Lazer ile görüntü yansıtma, müzik ile uyumlu çalışan fıskiyeler ve su hareketleri oldukça etkileyici. Su – ışık – müzik gösterileri haziran – ekim ayları arasında saat 22.00’den sonra yapılıyor. Havuzdan oteller bölgesine sahilden yürümek yaklaşık 15 dakika sürüyor.

Casinolar (kumarhaneler), oteller bölgesi ve Batum Bulvar Park
Intourist Batum Hotel’den Alfabe Kulesi’ne kadar devam eden sahil bölgesine Batum Bulvar Park deniliyor. Park boyunca yer alan Intourist Batum Hotel, Batum Sheraton Hotel, Batum Radisson Blue Hotel ve yapımı devam eden ama kumarhanesi çalışmaya başlayan Mövenpick Hotel Batum’da kumarhaneler var ve buralara pasaport veya kimlikle giriyorsunuz. Kumarhane girişinde ücret alınmıyor. Kimliğinizi alıp, dijital fotoğrafınızı çekip kayıt yapıyorlar; telefon, fotoğraf makinesi ve benzeri cihazları girişte emanete veriyorsunuz ve içeriye giriyorsunuz. Oyun oynayacaksanız karta para yüklemesi yaptırıyorsunuz veya oyun fişi (markası) alıyorsunuz. Dikkat edin, eğlence için gitmek farklı, hastalık olarak oyuna dalmak farklıdır. Biz eğlenmek için son gittiğimizde 20 Lari (24 TL) yükleme yaptık ve yaklaşık 2 saat oynadık. Kredi bitince 24 TL kayıpla geceyi tamamladık, abartmaya gerek yok.

Yaklaşık 5 km uzunluğunda sahili olan bu park şehrin merkezinden rahatlıkla denize girebileceğiniz temiz ve her türlü yeme içme tesislerine sahip olan bölgesi. İster şezlong – şemsiye kiralayın isterseniz havlunuzu çakılların üzerine serip güneşlenin. Batum Bulvar Park’tan sahile inerseniz “Batumi Pier” restoran – kafe karşınıza çıkar. Burası yemek, dinlenmek, soğuk bira, Türk kahvesi veya demleme çay içmek için çok uygun bir yer, fiyatları hem Batum hem Türkiye’ye göre normal, ayrıca işletmede çalışanların çoğu çok düzgün Türkçe konuşuyor.
Batum Bulvar Park’ın Alfabe Kulesi’ne yakın olan tarafında deniz kenarında restoranlar ve kafeler sıralanmakta. Bu parkın en ilginç özelliklerinden birisi ağaçları ve yeşil alanlarıdır. Sub-tropikal iklim nedeniyle Akdeniz gibi muz ağaçları, Güneydoğu Asya gibi bambu ağaçları ve Afrika gibi palmiye ağaçları bulunmakta. Burada,  çocuklar için oyun parkı ve açıkhava spor parkı da bulunmakta.
Batum Bulvar Park’ın yola yakın tarafında su-ışık-müzik gösterisi yapılan 2 havuz var. Havuzlardan biri ufak diğeri büyüktür. Bağımsızlık Meydanı havuzu gibi Batum Bulvar Park havuzu da yaz akşamları saat 22.00’den sonra gösteriler düzenlenmekte.
Sahil ile park arasındaki bölgede yürüyüş, koşu ve bisiklet için ayrılmış yollar bulunmakta. Yürüyüş yolunda akşamları gençler kendiliğinden toplanıyor ve müzik eşliğinde Gürcü – Azeri Kafkas danslarını oynamaya başlıyorlar. Para verseniz bulamayacağınız bir gösteri oluyor.

Alfabe Kulesi, dönme dolap, Ali – Nino Heykeli ve Batum Teleferik (Batumi Cable Way)
Parkın bittiği yerde Alfabe Kulesi var. Çelik platform ile 2011’de bir kule yaptılar ve dış cephesine Gürcü alfabesindeki harfleri panolar halinde yerleştirdiler. Kulenin üzerindeki döner kubbeyi 2014 bitmeden tamamlamış olurlar. Kuleden biraz ileride, deniz kenarında dönme dolap var, akşam şehrin ışıklarını romantik bir şekilde izleyebilirsiniz.
Dönme dolabın 200 metre kadar ilerisinde Cengiz Aytmatov’un ünlü eseri “Ali – Nino” heykel olarak karşınıza çıkıyor. Azeri Ali ile Gürcü Nino’nun aşkını anlatan eserin heykelini yapmışlar. İlginç olan, heykel akşam ışıklandırılıyor ve çok yavaş şekilde birbirlerine doğru hareket ediyor ve iki heykel – aşık birbirlerine kavuşuluyor, iç içe geçiyor.
Limana doğru 10 dakika giderseniz deniz kenarında bulunan ve 2014’te açılan Batum Teleferik istasyonuna gelirsiniz. Bu istasyondan teleferiğe binince yaklaşık 6 dakika boyunca Batum manzarasını izleyerek Sputnik Tepesi’nin arkasındaki tepeye ulaşıyorsunuz. Üst istasyonda inince Batum’u çok yukarıdan, Sarpi yolunu ve Tiflis yolunu görecek kadar yukarıdan izleyebiliyorsunuz. Üst istasyonda kafe, restoran gibi tesisler bulunmakta. Teleferik ücreti 5 Lari.

Türk Mahallesi, Orta Mahalle ve cami
Şehir merkezinde, Batum teleferik istasyonu ile Piazza arasında kalan bölge Türk Mahallesi’dir. Şehrin ortasında yer aldığı için Orta Mahalle de denilmekte. Batum şehir merkezindeki tek cami burada. Mahalle sakinlerinin çoğu Türk kökenli Gürcü vatandaşları yani Acara Türkleridir. Cami içerisinde karşılaşacağınız amcalarla merhabalaşmak güzel, sohbet etmek ise zor. Megrelce, Rusça veya Gürcüce biliyorsanız çok kolay anlaşırsınız; Lazca biliyorsanız kolay anlaşırsınız; Türkçe anlaşmanız çok zor ama en azından selam vermeniz gerekir.
Orta Cami’nin iç duvar ve tavan desenlerini; mavi, kırmızı, yeşil renkleri ve bunların tonlarıyla yapılmış olan kalem işlerini (boyamaları) görmelisiniz. Ayrıca üst kat saçaklarındaki (pergule) ve minberdeki ahşap işlemeler ve oymalar çok güzel, görmeniz gerek. Pek çok camiyi ziyaret ettik ama Orta Cami bizim için sadeliği ile huzur veren nadir camilerden biridir.
Mahalledekilerin bir kısmı 2000 yılından sonra Türkiye’den buraya gelen esnaflar; lokanta, kasap, berber, kahvehane, telefon bayisi gibi esnaflarla Türkçe anlaşmanız daha kolay. Mahalledeki evlerin çoğu bakımsız, korkarız 2015 – 2016’da buradaki evler de satılır yerlerine otel, daha büyük restoran ve alışveriş merkezi yapılır ve Batum kültüründen bir parçayı kaybeder. Gürcüler bize çok benziyor…

Piazza (Meydan), St. Nicholas Kilisesi, St. Gregory – Meryem Ana Kilisesi (Batum Katedrali)
Uzaktan şehir merkezine baktığınızda binaların üzerinde sivri çatılı bir saat kulesi göreceksiniz. Burası Türk mahallesinden iki sokak ilerideki Batum Piazza, Venedik Kulesi benzerinin bulunduğu yer. Batum için geniş sayılacak bir meydanın çevresinde kafe, restoranlar ve dükkanlar var. Akşamları meydanda müzik ve ışık gösterisi eşliğinde yemek yiyebilir ve eğlenebilirsiniz.
Piazza’nın tam karşısında St. Nicholas Kilisesi var; bu kiliseye henüz giremedik, Hıristiyan olmayanları içeri almıyorlar ama içeride sağlam, güzel freskler ve ikonalar (dini resimler) olduğunu biliyoruz; bir gün içeri gireceğiz.
Piazza’nın dört sokak ilerisinde Batum Katedrali aslında Meryem Ana – St. Gregory Kilisesi var, ziyaret edebilirsiniz ama kilisede dikkat etmeniz gereken şeyler var: Erkekler pantolon – tişört; kadınlar diz hizası etek, omuzlarını göstermeyen tişört ve başlarını örterek içeri girebilir. İçeriye kalabalık olarak girmeyin, girince duvar kenarından yürüyün, fotoğraf çekmeyin, konuşmayın ve şaşkın şaşkın etrafınıza bakınmayın yoksa papazı bulursunuz veya o sizi bulur ve sizi dışarı atar.

Avrupa Meydanı – Medea Meydanı, Poseidon (Neptün) Havuzu, Güzel Sanatlar Akademisi
Piazza’dan dört sokak ileride Avrupa Meydanı var. 2011 yılına kadar buranın adı Medea Meydanı idi. Medea, antik dönemde Gürcistan’ın kurucusu ve koruyucusu kabul edilen prensesidir. Meydanın ortasındaki 20 metrelik obelisk (dikilitaş) üstünde Kraliçe Medea’nın heykeli ve elinde “Altın Post” durmakta. Obelisk’in 4 cephesinde birer adet kabartma var, Altın Post’u almak için gelen Herkül (Herakles) ve Arganoutlar’ın macerasını anlatan küçük panolar bunlar.
Meydanın dört tarafında Baltık – Rus mimarisi tarzında binalar bulunmakta. Soğan biçimli kubbeler, külahlı kuleler, bina çatılarındaki heykeller ve büstler meydana Prag veya en azından Bükreş kenti havası veriyor. Binaların 1-2 tanesi 80-100 yıllık, geri kalanlar eski görünümlü yeni yapılan binalar. Avrupa Meydanı çevresindeki binaların bir kısmı devlet dairesi, diğerleri iş yeri, otel, işyeri – ev karışımı (residans). Bu bölgede şimdilik restoran yok.
Avrupa Meydanı’ndan Güzel Sanatlar Akademisi’ne giderken Poseidon (Neptün) Havuzu’nu göreceksiniz. Mitolojinin denizle ilgili kahramanlarının heykellerini burada görebilirsiniz. 2011’de yapıldı.

Parayı veren başkanlık sarayını alır…
Avrupa Birliği parkları yenilemek için Acaristan’a yüklü miktarda para verince, özellikle Batum ve çevresindeki park ve plajlarda düzenlemeler yapıldı. 2011 yılına kadar “Medea Meydanı” olan yerin adını “Avrupa Meydanı” olarak değiştirdiler.
Deniz kenarındaki Alfabe Kulesi’nin yanında 2011’de yapımı devam eden dışı komple cam olan bir bina vardı. Acara Özerk Cumhuriyeti Başkanlık Sarayı (başbakanlık binası) yapılıyordu. 2012’de otelin biri bastırdı parayı, başkanlık sarayını satın aldı. %70’i bitmiş olan binayı yıktılar ve yerine sıfırdan otel binası dikiyorlar, söylenenlere göre 2014 sonunda otel bitmiş olacak.
Havalimanının yanında, deniz kenarında askeri bölge vardı. Türk müteahhitler bastırdı parayı, aldı arsayı, siteleri dikmeye başladı. Gürcistan inşaat sektörünün %90’ı Türklerin kontrolünde.

Batum Limanı ve petrol trenleri
Karadeniz’in en doğusundaki liman olan Batum Limanı, Orta Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan önemli bir ticaret merkezidir. Batum Limanı, Hazar Denizi petrolünü ve Kazakistan doğalgazını Avrupa’ya aktarmakta. Liman yakınından geçerken demiryolunda göreceğiniz ham petrol konteynerleri bunu size “koku” ile hemen anlatıyor.

Batum Botanik Park
Liman yolunu takip ederek Kobuleti – Gori – Tiflis yönüne doğru şehirden çıkın. “Megrel Lazuri” isimli restoran ve karşısındaki Batum tren istasyonuna göreceksiniz. 5 km daha yolunuza devam edince “Batum Botanical Garden” tabelasını göreceksiniz ve sağdaki yola gireceksiniz. Parkın çok sayıda giriş kapısı var, zamanınız az ise veya yürümeyi fazla sevmiyorsanız buradan gitmek en iyisi. Bu kapı alt kapı olup, parkın yürüyerek 1 saatte gezebileceğiniz küçük bir bahçesi olan “Lover’s Park” (Aşıklar Parkı) bahçesine gelirsiniz. 6 yaşından büyük herkes 6 Lari ödüyor.
Sovyetler döneminde Yukarı Bölüm’e giden teleferik yapmışlar ama zaman içinde teleferik sistemi çürümüş, yıllardır kullanılmıyor. Bunun yerine, her biri 20 kişi kapasiteli iki adet elektrikli araba aldılar. Yürümekte zorlananları 3 Lari karşılığında Aşıklar Parkı’nın orta bölümüne, Kobuleti manzarası tepesine sizi çıkarıyor.
Batum Botanik Parkı 1886 yılında yapımına başlanmış ve 1900’lerin başında tamamlanmış. Dünyanın en eski ve kapladığı alan bakımından 111 hektar ile dünyanın en geniş botanik parklarından biridir ve peyzaj olarak iyi planlanmıştır. Kütüphanesinde 40.000 kitap, herbarium’da 48.000 tür, “Aşağı” “Yukarı” ve “Deniz Kıyısı” olarak 3 bölümde otsu ve odunsu olmak üzere 771 canlı bitki türü bulunuyor. Parkın içinden geçen demiryolu tüneli Batum ile diğer şehirleri birbirine bağlıyor. Batum Botanik Parkı’nın tümünü (16 park – bölüm) araçla ve yürüyerek gezseniz 1 hafta sürer.

Batum’da ne yenir?
Gürcistan ve genel olarak Kafkaslar bölgesi geçiş ve biriktirme alanıdır. Özellikle yemek kültürü size bunu anlatıyor. Gürcü mutfağının kendine has yemeği pek yok ama İran, Azeri ve Türk – Anadolu mutfaklarının karışımını sergiliyor. Pide – pizza türünde hamur, peynir, tereyağı kullanılan yemekler; et sote – yahni türünde sulu et yemekleri; ızgaralar ve meze – salatalar Türkiye mutfağına çok yakın. Organik tarım yapıldığı ve hayvanlar doğal beslendiği için et ve sebzelerin doğal lezzetini damağınızda hissediyorsunuz. Gürcistan’da et yediğinizde gerçekten et tadı alıyorsunuz. Çeşit ve servis-sunum olarak Türkiye’deki gibi değil ama malzeme iyi olduğu için yemekler çok lezzetli. Ayçiçeği yağı kullanmıyorlar. Acıyı sadece sivri biber olarak ve az kullanıyorlar, yani “cin biber” veya “isot” tarzı biber Gürcistan’da bulmanız veya denk gelmeniz oldukça zor. Kolay bulabileceğiniz yemekleri söylenildiği gibi yazalım ve açıklayalım.

Haçapuri: Yuvarlak Samsun pidesinin üstü kapalı halini düşünün. Bazlama gibi yuvarlak ve kalın açılan hamurun içine kaşar peynir konur kapatılır, üzerine tereyağı sürülür. Sıcak servis yapılır, soğuyunca tadı kaçar. Hemen her lokanta hatta kafede yapılıyor. Güzeldir, orta yağlıdır, az tuzludur, öneririz.
Acara Haçapuri (Acaristan Haçapurisi): Haçapuri’nin daha kısa – geniş olanı. Hamurun iki ucu sivri bükülür. Ortası kaşar peynir ve tereyağlıdır. Sıcak servis yapılır. Hemen her lokanta hatta kafede yapılıyor. Güzeldir ama biraz yağlıdır, öneririz.
Badriyani Nigzit (Badrijani Nigvzit): Bildiğiniz patlıcan ezme. “Patlıcan” kelimesini zor söylüyorlar. Hemen her restoranda karşınıza çıkıyor. Soğuk servis edilir. Sıcak lavaş ekmekle güzel oluyor. Güzeldir, öneririz.
Kababi: Bildiğiniz karışık kebap. Tavuk ve et şiş olarak geliyor. Kesinlikle çok güzel, tavuk gerçek tavuk, et gerçekten et, kesinlikle yemelisiniz.
Malahto: Boncuk fasulye, ceviz, pırasa ve baharatlar ile yapılan güzel ve hafif bir yemek, bulursanız kesinlikle kaçırmayın, her yerde karşınıza çıkmaz. Sıcak servis yapılır. Gürcistan’da bulamazsanız Artvin ili Borçka ilçesinde Macahel bölgesinde bulabilirsiniz.
Cadi: Mısır ekmeği. Sıcak veya soğuk halde yenir. Tadına bakmanızı öneririz.
Lobyo Fala (lobio phala): Barbunyalı ve cevizli karalahana yemeği. Zor bulursunuz, hazırlanması zaman ve emek ister. Sebze ve bakliyat karşımı bir yemek olduğu ve taze otlar eklendiği için güzel bir yemektir. Bulursanız kaçırmayın.
Tolma: Bildiğiniz dolma, karalahana yaprağı ile yapılan sarma. Sıcak servis yapılır. Gürcistan’da her lokantada bulunmuyor. Orada yoksa Ordu, Giresun veya Trabzon’da bulabilirsiniz.
Hınkali (Khinkali): Büyük boy bükme mantı. Avuç büyüklüğünde açılan hamurun içine tavada kavrulan kıyma konur ve hamur bükülür, buharda pişirilir. Sıcak servis yapılır. Kars, Ardahan, Artvin, Macahel ve Sivas’ta aynı veya benzer isimlerle (hınkal, hangel) söyleniyor. Yapılma şekli aynı. Kesinlikle yemeniz gerek. 2 tanesi tıkar, 4 tane yerseniz şişersiniz. Sarımsaklı yoğurt ile deneyin.

Bunlar karşılaşacağınız belli başlı Gürcistan mutfağı yemekleri. Bunların dışında tanıdık yemek, meze ve tatlılar karşınıza çıkabilir: lobiani (güneydoğu’da lebeni), qaurma (kavurma), basturma (pastırma), ıspanakhis (ıspanak), kephali (kefal), pakhlava (baklava) gibi lezzetleri zor da olsa bulabilirsiniz. İçecek olarak Gürcü birası Nakahari, armut gazozu, naneli gazoz veya Gürcü votkasını öneririz.

Türklerin Avrupa veya Asya’da müslüman nüfusun az olduğu ülkelerde et yemekleri hakkında en çok sordukları soru “domuz eti var mı?” sorusudur veya “domuz eti olmasın” isteğidir. Domuz denince aklımıza hep “yaban domuzu” gelir; ön dişleri olan, kocaman siyah dört ayaklı… Yaban domuzu zaten yenmez, yenilen domuz çiftlik domuzudur ve kuzu büyüklüğündedir, az yetiştirilir ve pahalıdır. Yani siz özellikle domuz sipariş etmezseniz zaten Gürcistan’da yedirmezler.

Batum’da kalınacak oteller
Gürcistan’daki otel yıldız derecelendirmesi Türkiye gibi ama kalitesi farklı olabiliyor. 5* ve 4* oteller bizdeki gibi, 3* otellerin birkaçı bizdeki 3* düzeyinde ama çoğu 3* otel bizde 2* kalitesinde, Batum’da otel seçerken dikkat edin. Batum’da 5* otel ve 4* otellerin çoğunda kumarhane bulunduğu için büyük ve kaliteli oteller, fiyatları düşük sezonda (kışın) kahvaltı dahil 100 Lari ile başlar, yüksek sezonda (yazın) 200 Lari’ye kadar çıkar. Batum’da 4* oteller kahvaltı dahil 80-150 Lari arasındadır. 3* oteller kahvaltı dahil 30-100 Lari arasındadır. Fiyatlar yıl içerisinde, tatil dönemlerine, şehir merkezine veya otelin kalitesine göre değişmektedir.

Batum pahalı mı? Kredi kartı geçiyor mu?
Batum’da çok az yerde kredi kartı geçerli. 4* ve 5* oteller, büyük restoranlar, marka ürünler satan mağazalarda ve bazı benzin istasyonlarında kredi kartı geçerli. Geri kalan her yer nakit çalışıyor. Bunun anlamı şu: Sahte bir zenginlik yaşamıyorlar.

Otel ve yiyecek fiyatları Türkiye’ye göre biraz pahalı. Otelleri yazdık, restoran örneği verelim. Her yerde restoran veya yemek yiyebileceğiniz kafe yok. Sandviç büfesi falan da yok. Şehir merkezinde orta halli bir restoranda tek başınıza oturdunuz iki çeşit meze, kebap yediniz, armut gazozu içtiniz ve meyve ile yemeği taçlandırdınız, hesabınız 20-40 Lari arasında gelecek, yani Türk parasıyla 25-50 TL arası ödeyeceksiniz.

Gürcistan’ın hemen her yerinde ve Batum’da ulaşım, içecek ve sigara fiyatları Türkiye’den ucuz. Şehir içinde en kolay ulaşım aracı taksi. Taksilerde taksimetre yok, hemen hepsi farklı tiplerde ve renklerde mercedesler. 10 km mesafeli ulaşım 8-10 Lari. Belediye otobüsleri 2012’de geldi ama güzergahlarını anlamakla uğraşmayın binin taksiye. Batum – Gori veya Batum – Kobuleti veya Batum – Tiflis gibi şehirlerarası ulaşım için en iyi yöntem trenle gitmek. Şehirlerarası yollar bizden beter, araçlar daha da facia.

Bu yazı Günaydın Gezginler© tarafından hazırlanmıştır. Marka tescilimiz bulunmakta, fotoğraf ve yazılarımız telif hakkı taşımaktadır. Alıntı veya kopyalama yapılması durumunda referans olarak Günaydın Gezginler ismi ve sitemize bağlantı verilmesi gerekmektedir. E-posta adresimiz gunaydingezginler@hotmail.com