Nemrut Dağı’nda Güneşin Doğuşu

Türkiye’de iki tane “Nemrut Dağı” vardır; biri Bitlis – Tatvan Nemrut Dağı, volkanik faaliyetler sonrasında oluşmuş “kaldera” ismini verdiğimiz krater gölü, doğal güzellikleri ve yaban hayatı çeşitliliği açısından önem taşımaktadır. Bu yazıda ise Adıyaman Kahta Nemrut Dağı üzerindeki tümülüsü – tapınağı (Kommagene Kralı 1. Antiochos Tümülüsü) konu ettik.

Adıyaman Nemrut Dağı 1987 yılında “korunması gereken tarihi değer” olarak UNESCO Dünya Mirası Listesine dahil edildi.

UNESCO DÜNYA MİRAS LİSTESİ
Türkiye – Adıyaman – Kahta: Nemrut Dağı (milli parkı)
Kayıt Türü: Kültürel Miras
Kayıt No: 448 / Kayıt yılı: 1987
Türkiye’nin Dünya Miras Listesi’ne kabul edilen diğer yerleri

Nemrut Dağı Milli Parkı
Kahta Nemrut Dağı 1988 yılında milli park ilan edilmiştir. Milli park alanı içinde Kommagene Kralı Antiochos’a ait tümülüs ve dev heykeller bulunuyor, burası deniz seviyesinden 2150 metre yüksektedir. Milli Park sınırları içinde olan ve parkın diğer köşesi diyebileceğimiz Kahta Çayı’nın üzerindeki Cendere Köprüsü (Sptimus Severus Köprüsü) ise deniz seviyesinden yaklaşık 600 metre yüksektedir. Bu iki farklı nokta bölgenin ne kadar dik bir topogafyaya sahip olduğunu anlayabiliriz sanırım.

Ankara’dan – Adıyaman’a nasıl gidilir?
Gece yola çıkacaksanız Ankara – Adana – Nur Dağı – Kahramanmaraş Narlı – Pazarcık – Gölbaşı – Adıyaman rotasını öneririm. Pazarcık’a kadar (Kahramanmaraş’ın ilçesi) otoyoldan gidiyorsunuz, sonrasında Gölbaşı  – Adıyaman arası çoğunlukla çift şerit gidiş – çift şerit geliş olarak devam eden rahat bir yol. En az 3 mola vermeniz gerekiyor, molalar dahil yaklaşık olarak 11-12 saat sürüyor. Yol boyunca 10 dakikada bir tesis bulunuyor.

Gündüz yola çıkacaksanız Ankara – Kayseri – Pınarbaşı – Göksun – Kahramanmaraş – Gölbaşı – Adıyaman rotasını kullanabilirsiniz. En az 3 mola verilmeli, molalar dahil yaklaşık 10-11 saat sürüyor. Pınarbaşı – Göksun arası dağlık ve virajlı bir yol, çoğunlukla tüm yol çift şerit gidiş – çift şerit geliş olarak tamamlanmış durumda. Yol boyunca 15 dakikada bir tesis var.

Havayolu ile gidecekseniz;
Ankara ve İstanbul’dan Adıyaman’a her gün karşılıklı olarak doğrudan (aktarmasız) uçak seferi düzenleniyor. Diğer şehirlerden de aktarmalı olarak Adıyaman havalimanı Kahta yolu üzerindedir ve şehir merkezine yaklaşık 30 km. uzaklıktadır. Havalimanı ile şehir merkezi ve havalimanı ile Kahta arasında servis bulunuyor, taksi ile de gidebilirsiniz.

Demiryolu ile gidecekseniz;
Malatya üzerinden tren ile Adıyaman’a gidebilirsiniz ama yolculuk biraz sürer ve biraz da yorucu. Karayolunu tercih edin.

Adıyaman’dan Kahta’ya nasıl gidilir?
Adıyaman ile Kahta arası mesafe yaklaşık 35 km.dir. Yolculuk yaklaşık 35-40 dakika. Otobüs seferleri var, aceleniz varsa taksi bile tutarsınız. Malatya tarafından gelecekseniz  Doğanşehir – Gölbaşı – Adıyaman rotası en iyi seçenek.

Adıyaman Nemrut Dağı’na nasıl gidilir?
Nemrut Dağı Tümülüs – tapınak bölgesine giden 2 yol var: Adıyaman’ın Kahta ilçesinden ve Malatya’nın Pütürge ilçesinden çıkılır. Kahta’dan çıkmak daha kolay, Pütürge’den gelen yol hem daha uzun, hem daha zorlu. Adıyaman – Kahta – Narince – Karadut yolu ile Nemrut Dağı Milli Parkı girişine, sonra da Nemrut Dağı Tümülüsü’nün yamacına (Kommagene Kralı 1. Antiochos’un mezarı olan tepeye) gelmek daha iyi bir tercih olur.

Diyarbakır’dan Nemrut Dağı’na nasıl gidilir?
Şimdilik Diyarbakır – Siverek – Bozova – Adıyaman yoluyla Kahta’ya ve oradan Nemrut Dağı’na gidilebilir. Fakat, Nisan veya Mayıs 2016 tarihinde Nissibi Köprüsü kullanıma açılacak ve Atatürk Baraj gölü üzerinden Kahta ile Siverek asma köprü ile birbirine daha hızlı ve kısa bir yoldan bağlanacak. Yani bu yazıyı Mayıs 2016 tarihinde okuyanlar Diyarbakır – Siverek – Nissibi Köprüsü – Kahta yolunu kullanarak Nemrut Dağı’na çıkabilir.

Yine de hatırlatayım; Nemrut Dağı’na kendi aracınızla çıkmayın. Yol dar, çok virajlı çok dik ve yukarıda otopark çok küçük. Yani hem size hem aracınıza hem de trafiği yavaşlatacağınız için diğer araçlara yazık olur. Kahta’ya veya Adıyaman’a gidin oradan şoförlü minibüs kiralayıp Nemrut’a çıkın

Nemrut Dağı’na yolculuk ne kadar sürer?
Dağa çıkan yol aslında kısa, Kahta’dan Nemrut Dağı kafeteryasına gelmek yaklaşık 50 km. – 1,5 saat yolculuk demektir, bu yolu bilmeyip kendi arabasıyla gelenler için yolculuk 3-4 saat sürer. 800m. yükseklikteki Kahta’dan, 2000 m. yüksekliğe çıkacaksınız. Eğer Nemrut Dağı’na kendi aracınız ile çıkmayı düşünüyorsanız, aracınızın çok iyi bir çekiş gücü, mümkünse 4×4 arazi vitesi olmalı. Yol kısa ama dik çıkış ve sert dönüşler var. Aracınıza ve kendinize eziyet etmeyin, benim tavsiyem Kahta’dan Nemrut’a çıkmak için 1-2 gün önceden araştırarak minibüs kiralayın veya bir acentanın turuna katılın. 2013 yılı için 250TL gibi bir ücretle 10 kişilik minibüs (şoförlü olarak) kiralanabilir, hem yorulmadan hem de yolu bilen bir şoförle yolculuk etmiş olursunuz. Bölgede tur düzenleyen ve dağa çıkacak olan grupları oteller – minibüsçüler bilir, o grubun rehberi ile bağlantı kurun ve mümkünse ücreti karşılığında gruba katılın. Böylece rehber ve grupla hem kolay yolculuk yapmış, hem de gezip – öğrenmiş olursunuz.

NEMRUT DAĞI’NDA GÜNEŞİN DOĞUŞU
Kimileri Nemrut Dağı’nı “Dünyanın sekizinci harikası” olarak kabul ediyor, kimileri güneşin doğuşunda veya batışında romantizm yaşamak veya heykelleri görmek veya horoskopu görmek veya “ben oraya çıktım” demek için Nemrut Dağı’na çıkıyor. Beklentileriniz farklı olsa da, Nemrut Dağı’na çıktığınızda kanatlanıp uçabileceğinizi düşüneceksiniz.

Akşamüstü Adıyaman’a geldiniz, güzel şehir, hava ılık – sıcaktır. Otelde kalacaksınız. Bakkaldan 2 tane küçük şişe su, 1 meyve suyu, 1-2 bisküvi veya kraker, şeker alın gece ihtiyacınız olacak. Akşam yemeğinizi erken yiyin. Resepsiyona oda numaranızı ve uyandırılacağınız saati söyleyin (tur ile gittiyseniz rehber o işi halletmiştir). Saat 20.00 – 21.00 gibi yatın ve uyuyun. Saat 02.00’de uyandınız. Üzerinizi sıkı giyinin, yanınızdaki küçük çantaya yedek tişört, bere, eldiven ve rüzgarlık çantaya yerleşti, bakkaldan aldıklarınızı da çantaya koyun. Saat 02.30’da aracımız Adıyaman’dan Kahta’ya yola çıkıyor, saat 03.15 Kahta’ya geldik. Otobüsten minibüslere geçtik. 03.30 Kahta’dan minibüslerle hareket ettik. Saat 03.50 Karadut Köyü… 3 tane çay evi var, birinde 15 dakika çay ve tuvalet molası. 04.10 herkes minibüse, kimse kalmasın. Buraya kadar yol asfalttı, buradan sonra yol kilit parke taşı döşenmiş olacak, yani biraz hoplayacağız. Dik çıkış, yokuş iniş, sert viraj, yol ayrımı, çok dik çıkış, viraj, çıkış, viraj… Dışarısı karanlık yolu görmüyorsunuz, gün aydınlanınca anlarsınız… 04.40 Nemrut Dağı Milli Parkı Karadut Kapısı’na geldik, park girişi kişi başı 9TL ödedik. 05.00 Nemrut Dağı kafeteryasına geldik. Ben buraya ‘sığınak’ diyorum, içeride soba var, sıcacık.

Minibüslerden indik, rüzgar sert hava soğuk. Kafeteryaya girdik çay, kahve, halı, kilim, hediyelik eşya, kitap, Nemrut Dağı bibloları, kartpostal her şey var. Nemrut Dağı’nın tepesindeki tümülüsten 200m. aşağıdayız, birazdan yukarı çıkacağız, son tuvalet molası burası, 2 saat su ve tuvalet bulamazsınız. Çok üşüyenler buradan battaniye kiralayabilir. Ağustos ayında bile güneşin doğuşunda sıcaklık 0 (sıfır) derece, kıyafetlerinizi ona göre seçin, ağır eşyanız varsa kafeteryada bırakın dönüşte alırsınız. Tümülüsün güneyindeki kafeteryadan saat 05.20 Tümülüs’e doğru yürümeye başlıyoruz, güneşi bekletemeyiz… Yürüyüş yolunun toplam uzunluğu 1500 metre, yürüyemeyecek olanlar katırlarla yukarı gelsin, kafeterya kapısında çoğunlukla 1-2 katır bekletirler. Acele etmeyin, yolunuz uzun ve dik, koşmaya kalkarsanız yorulursunuz. Kafeteryadan sonraki 500 metre taş basamaklı, sonrası patika – mıcır yol. Yer siyah, hava hafiften aydınlanıyor.

Kafeteryadan tümülüs – tapınak terasına yürümek 25 – 30 dakika sürer. İlk ulaştığınız yer Doğu Terası – Tören alanı merdivenleri. Sağınızda – güneyde Kahta ve Adıyaman’ın ışıklarını görüyorsunuz. Arkanıza bakın, detayları anlamıyorsunuz ama yerde antik dönem tanrı heykellerinin başları, arkalarında heykellerin gövdeleri ve oturdukları tahtlar, onların arkasında Antiochos Tümülüsü – Tapınağı… Hepsinin rengi boz – gri… Saat 05.55 güneş doğacak, doğuda biraz bulut var, rüzgar esiyor, bulutlar dağılıyor, fotoğraf makineleri hazır. Yürüdüğünüz yol, Atatürk Barajı Gölü, aracın sizi getirdiği kıvrımlı yollar, tepeler, önünüzdeki Gerger Vadisi aydınlanıyor. Güneş yeniden doğuyor, her yer kızıl bakır – kırmızı – turuncu – sarı… Solunuzda Pütürge ilçesi Gördük Dağları, önünüzde Gerger Dağları ve Siverek ilçesi Karaca Dağ, sağınızda Hilvan ve Kahta ilçeleri, Adıyaman ile Atatürk Barajı Gölü. Şimdi yine arkanıza bakın tümülüs – tapınak, tanrıların tahtları ve heykeller kırmızı – turuncu, güneşin ilk ışıklarıyla beraber renk ve manzara değişiyor. Fotoğraflar çekiliyor. Heykellerin zeminden başlarına kadar olan yüksekliği 8 metre, yerdeki başların yüksekliği yaklaşık 1.70 metre. Manzara müthiş güzel, bulunduğunuz yer etkileyici, güneşin doğması ve havanın aydınlanması enerji – güç veriyor.

Doğu Terası heykelleri soldan sağa doğru :
Aslan – Kartal – Tanrı Apollon – Tanrı 1. Antiochos ‘Theos – Kraliçe Laodike, aynı zamanda Komagene krallığı koruyucu tanrıçası olan Commagene – Tanrı Zeus – Tanrı Herakles – Kartal – Aslan

Aslan heykeli
Güçlü olma, caydırıcı kuvvete sahip olmayı simgeler. Sümer, Hitit, Yunan, Pers ve daha pekçok devlet tarafından kullanılmıştır.

Kartal heykeli
Her yerde gözü olmayı, her şeyden haberdar olmayı simgeler. Sümer, Mısır, Türk, Roma ve daha pekçok devlet tarafından kullanılmıştır.

Tanrı Apollon / Mithra / Helios
Güneş – Işık Tanrısı’nın Yunan – Pers – Roma pantheonundaki isimleri

Kral – Tanrı 1. Antiochos ‘Theos’
Kommagene Krallığı’nın 2. ve en güçlü kralı, kendini tanrı ünvanı verir.

Tanrıça – Kraliçe Laodike / Tyche / Fortuna
1. Antiochos annesine “tanrıça” ünvanı verir, bu sayede annesini Kommagene Krallığı’nın koruyucu tanrıçası – anası olur. Yunan ve Roma pantheonundaki Şans – Kader – Bereket simgeleyen tanrıçanın ünvanını alır

Tanrı Zeus / Oromasdes
Baş Tanrı – Gök Tanrı’nın Yunan ve Pers pantheonundaki isimleri

Tanrı Herakles (yarı Tanrı) / Artagnes
Kudret – Güç Tanrısı’nın Yunan ve Pers pantheonundaki isimleridir. En sağda ise kartal ve aslan heykeli bulunuyor-muş (bugün kartal ve aslan heykelleri kırık olarak yerde yatıyor).

Heykellerin arkasındaki tepe Nemrut Tümülüsü yani kral Antiochos’un mezarıdır. Taş parçalarını üst üste koyarak yapmışlar. Tepe sağlam olduğuna göre tepenin altında açılmamış bir mezar var. Antiochos Mezarı, kral mezarı olduğu bilinen ve dünya üzerinde bugün açılmamış olan mezarlardan biri belki de tek mezardır. Aslında tepenin içinde 3 tane oda olduğu tespit edilmiş, en azından bir tanesinin mezar odası olduğu düşünülüyor. Bütün heykellerin arkasında Yunanca ve Persçe olarak taşa kazınmış yazılar bulunuyor. Antiochos vasiyetini – kuralları – kanunları yazdırmış, bunlara ‘nomos’ denilmekte.

Saat 06.20 güneş doğdu, yürüyoruz Kuzey Terası’ndan geçeceğiz. Kuzey Terası – Tümülüs’e geldiğimiz yol solda, biz sağa gidiyoruz, kuzey terası tören yolundaki bazalt steller – kitabeleri geziyoruz. Buradaki kabartmalarda resimlerle düzenlenecek olan törenlerin nasıl yapılması gerektiğini anlatıyor. Arkamızda güneş yükseliyor, kırmızı – turuncu gökyüzü, solumuzda Tümülüs, sağda Malatya Pütürge Dağları, hemen aşağımızda (kuzeyde) arkeoloji ekibinin atölye – barınağı. Ekibin mesaisinin başlamasına neredeyse 3 saat var. Batı terasına doğru ilerliyoruz.

Saat 06.35 solumuzda heykeller ve Tümülüs olacak şekilde Batı Terası’na geldik. Batı Terası – Doğu Terası’ndaki heykellerin aynısı Batı Terası’nda da var. Heykellerin önünde, yamacın kenarında zeminde bazalt kaideler, yerde steller var. Batıya baktığınızda Toros (Taurus) Dağları – Malatya Dağları görünüyor, dağlar güneşin ışıklarıyla birlikte kırmızı – turuncu renkte.

Aslında Batı Terası’daki heykellerden bir tanesi eksik: Nemrut Horoskopu… Horoskop, yıldız haritası demektir. Dünyanın bilinen en eski yıldız haritalarından birisi… 1,5 m. yüksekliğinde x 2 m. genişliğinde bir bazalt bloğuna aslan heykeli kabartması yapılmış. Aslanın gövdesine yıldız haritası (horoskop) yerleştirilmiş. 2000 yıldır dağın üzerinde, rüzgar, güneş, kar, yağmur, sıcak, soğuk bazalt çatlamış. Horoskop’u açık alandan alıp korumak ve onarmak için kaldırdılar. Yakınlarda umarım bu heykelin kopyasını sergilemeye, aynı yerine alacaklar. Bu arada, batı terası aşağısındaki patikada bir aslan heykeli daha vardı. O da bakım için korumaya alındı.

Tümülüsten ayrılma zamanı geldi. Geldiğimiz yoldan ineceğiz, karanlıkta çıktığımız patika yoldan aydınlıkta iniyoruz. Tekrar gelmek dileğiyle Antiochos Tümülüsü’nden ayrılıyoruz. 07.25’te minibüsler hareket etti.
Buradan Arsameia – Cendere Köprüsü – Karakuş Tümülüsü’ne gideceğiz.

Adıyaman – Kahta ve Nemrut Dağı’nda ne yenir, ne alınır, ne yapılır?
Nemrut kafeteryasında tost – çay – kahve – kraker gibi şeyler ar. Tuvaletler ücretli, olabildiğince temiz. Kafeteryada hatıra ve hediyelik olarak küçük biblolar, heykel ve magnetler, kartpostallar, kupalar, bölgeyi anlatan çeşitli dillerde kitaplar, halı, kilim, şapka, fes, vs. alabilirsiniz. Özellikle ‘Tanrıların Tahtı’ biblosunu ve heykel başlarının biblolarından almanızı tavsiye ederiz.

Adıyaman ve Kahta’da aradığınız herşeyi bulursunuz. Fotoğraf makinası hafıza kartı, pil, şarj aleti, hediyelik eşya, yeme – içme yerleri, kafeler, oteller, benzinlik, vs… herşey var. Kredi kartı heryerde geçerli. Hemen hemen tüm bankaların şubeleri ve atmleri bulunuyor. Şehir içi ulaşımda otobüs, dolmuş veya taksi bulabiliyorsunuz. Taksilerde 2012’de taksimetre yoktu, baştan fiyatı konuşun.

Nemrut Dağı’nı gezmek ne kadar sürer?
Saat 03.30’da Kahta’dan yola çıktık. Saat 05.00’te Nemrut kafeteryaya geldik. Saat 07.25’te kafeteryadan ayrıldık. Buradan Kahta’ya dönsek, 1 saat dönüş sürer, saat 08.30 olur. Demek ki 5 saat sürüyor.

Arsameia Antik Kenti tapınak alanı, eski Kahta (kale), Cendere Köprüsü ve Karakuş Tümülüsü’nü de ziyaret etmek isterseniz, 1 saatlik bir zaman daha ayırmanız yeterli olur.

Kahta civarında gezilebilecek başka yerler?
Adıyaman ve Kahta civarında gezebileceğiniz çok yer var. Bazılarının yolu bozuk, bazıları hemen yakınınızda. Arsameia kenti, Cendere Köprüsü, Karakuş Tümülüsü bu yerlerin iyi bir karışımı ve tercih edileni.
Pere antik kenti, Samsat (Samosata) antik kenti
Zey – Gümüşkaya – Palanlı mağaraları, Haydaran – Turuş kaya mezarları
Sofraz – Dikilitaş – Karadağ – Beştepeler – Üçgöz Tümülüsleri
Derik kutsal alanı ve Malpınarı kaya anıtı bölgedeki pek çok önemli tarihi yerden sadece en bilinenleridir.

Bu yazı Günaydın Gezginler© tarafından hazırlanmıştır. Marka tescilimiz bulunmakta, fotoğraf ve yazılarımız telif hakkı taşımaktadır. Alıntı veya kopyalama yapılması durumunda referans olarak Günaydın Gezginler ismi ve sitemize bağlantı verilmesi gerekmektedir. E-posta adresimiz gunaydingezginler@hotmail.com